ปุ๋ยพืชสด (Green Manure) คือ

สาระน่ารู้เรื่องปุ๋ยพืชสด

ปุ๋ยพืชสด (Green Manure)

 

ปุ๋ยพืชสดคือ ปุ๋ยซึ่งได้จากการปลูกพืชไร่นาจนเติบโตถึงระยะที่เหมาะสมแล้วไถกลบขณะที่ยังสดอยู่เพื่อบำรุงดิน พืชที่ปลูกนั้นเรียกว่าพืชปุ๋ยสด (green manure crop) ซึ่งอาจเป็นพืชตระกูลถั่วหรือไม่ใช่ก็ได้ แต่พืชตระกูลถั่วนั้นมีความเหมาะสมที่จะใช้เป็นพืชปุ๋ยสดมากที่สุด เนื่องจากมีไรโซเบียมในปมรากถั่วสามารถตรึงไนโตรเจนได้ จึงช่วยเพิ่มไนโตรเจนให้กับปุ๋ยพืชสดมากกว่า ชาวกรีกรู้จักวิธีปลูกถั่วฟาบา (faba bean) เพื่อไถกลบลงดินเมื่อประมาณ 300 ปีก่อนคริสตกาล ส่วนชาวโรมันปลูกถั่วฟาบาและถั่วลูพีน (lupines) เพื่อบำรุงดินโดยทั่วไป หลายร้อยปีผ่านมาสำหรับชาวจีนมีการไถกลบพืชตระกูลถั่วในไร่นาโดยตรงหรือนำมาทำปุ๋ยหมักก่อนใส่ในนาข้าว การใช้ปุ๋ยพืชสดในยุดโบราณนั้นใช้เพื่อทดแทนปุ๋ยคอกและปุ๋ยหมักในบางส่วน เนื่องจากปุ๋ยคอกและปุ๋ยหมักไม่เพียงพอนั่นเอง

ประมาณ 50 ปีที่ผ่านมาปุ๋ยเคมีได้รับความนิยมและใช้กันมากในประเทศที่พัฒนาแล้ว ต่อมาเริ่มขยายเข้ามาในประเทศกำลังพัฒนาอย่างรวดเร็ว ในบรรดาปุ๋ยธาตุหลักทั้ง 3 ธาตุนั้น นิยมใช้ปุ๋ยไนโตรเจนมากที่สุด หลายประเทศมีนโยบายการเพิ่มผลผลิตด้วยการใช้ปุ๋ยเคมีและอุดหนุนราคาปุ๋ย จึงกระตุ้นให้มีการใช้มากขึ้น เนื่องจากปุ๋ยเคมีมีความสะดวกในการใช้งานแต่เกษตรกรยังขาดความเข้าใจในบทบาทของอินทรียวัตถุต่อผลิตภาพของดิน เกษตรกรจึงใช้ปุ๋ยอินทรีย์โดยเฉพาะอย่างยิ่งปุ๋ยพืชสดน้อยลง เมื่อเกิดวิกฤตการด้านพลังงานทำให้ปุ๋ยเคมีราคาสูงขึ้น กระแสการกลับมาสู่ระบบเกษตรแบบยั่งยืนจึงเริ่มกลับมานิยมอีกครั้ง นักวิจัยและเกษตรกรหันมาให้ความสนใจเรื่องปุ๋ยอินทรีย์โดยเฉพาะปุ๋ยพืชสดและเภทพืชตระกูลถั่วเพื่อใช้เพิ่มพูนไนโตรเจนในดินและบำรุงดินในด้านอื่นๆอีกด้วย

ปุ๋ยพืชสดมีคุณประโยชน์ต่อดินในหลายๆด้าน คือ การช่วยเพิ่มอินทรียวัตถุ เพิ่มธาตุอาหารที่เป็นประโยชน์ ปรับปรุงสมบัติทางฟิสิกส์ เคมีและชีวภาพของดิน สำหรับบทบาทของปุ๋ยพืชสดในการเสริมธาตุอาหารพืชนั้น การเพิ่มไนโตรเจนมีความสำคัญที่สุด โดยพืชตระกูลถั่วสามารถเพิ่มไนโตรเจนในดินได้เทียบเท่ากับปุ๋ยเคมี 12-16 กิโลกรัม.N/ไร่ แต่ก่อนที่ปุ๋ยพืชสดจะถูกไถกลบลงดินจะปลดปล่อยไนโตรเจนออกมาเป็นประโยชน์ต่อพืชที่ปลูกนั้น ซากพืชดังกล่าวจะต้องเน่าเปื่อยและสลายตัว (decompose) แล้วแปรสภาพ (mineralization) จากอินทรียสารมาเป็นอนินทรียสาร เช่น แอมโมเนียมไอออน แล้วพืชจึงจะสามารถดูดซึมนำเอาไปใช้ได้ สำหรับการปลดปล่อยธาตุอื่นๆในปุ๋ยพืชสดนั้นจะเป็นไปในทำนองเดียวกัน ดังนั้นการทำให้ปุ๋ยพืชสดมีประโยชน์สูงสุด เราจึงควรทราบเกี่ยวกับชนิดของพืชตระกูลถั่วที่เหมาะสม กระบวนการปลดปล่อยธาตุอาหารและปัจจัยที่ช่วยควบคุมกระบวนการ นอกจากนี้ควรทำความเข้าใจผลของการใช้ปุ๋ยพืชสดต่อการเปลี่ยนแปลงสมบัติต่างๆของดินด้วย

 

ในบทความถัดไป เราจะมารู้จักปุ๋ยพืชสดที่ดี และชนิดพืชที่แนะนำกันค่ะ

 

สาระน่ารู้เรื่องปุ๋ยพืชสด